“Şüpheli vakaları bildirmenin önündeki engel büyük olabilir”

Yardım ve Yetişkin Koruma Ofisi Basel-Stadt

Andrea Schmid, 1 Haziran 2024 tarihinden bu yana Basel-Stadt Kantonu Şiddete Karşı Koruma ve Mağdur Destek Departmanında hukuk asistanı olarak çalışmaktadır. Hukuk diplomasına sahiptir ve ilkokul öğretmenidir. Daha önce, son birkaç yıldır Basel-Stadt Vesayet ve Yetişkin Koruma Bürosunda çalışmıştır.

Vesayet ve Yetişkin Koruma Ofisi’ndeki çalışmalarınız engelli bireylerle nasıl ilişkiliydi?
Andrea Schmid: Profesyonel bir danışman ve avukat olarak, diğer şeylerin yanı sıra zihinsel, fiziksel ve bilişsel engelli müvekkilleri destekledim ve temsil ettim. Desteğim, uygun bir konut çözümü bulmak veya akrabalarla irtibat kurmak gibi hayatın pratik yönleriyle ilgiliydi. Görevimin bir parçası da yasal temsil sağlamaktı. Bu, örneğin sosyal sigorta talepleri veya miras konularında bir kişiyi temsil etmek için mahkemeler veya diğer yetkililer tarafından alınan kararların gözden geçirilmesi için temyiz başvurusunda bulunmayı içeriyordu. Ayrıca, engelli genç yetişkinlerin eğitimlerini tamamlayabildikleri kurumlar da dahil olmak üzere, düzenli olarak giriş sunumları yapmaya davet edildim. Bu paylaşımların amacı, vesayetin sunduğu fırsatları vurgulamak ve ebeveynlerin ve etkilenen kişilerin belirsizliklerini gidermekti.

Engelli bireylere yönelik şiddet konusuyla nasıl karşılaştınız?
Bu konu ile temas, bu profesyonel alanda çeşitlilik göstermektedir. Vesayet sert bir önlemdir ve genellikle yalnızca ilgili kişinin haklarını korumak için başka bir alternatif yoksa tesis edilir. Profesyonel bir vasi olarak, çoğu zaman çok şeyin yanlış gittiği ve özel çevrenin artık ilgili kişinin çıkarları doğrultusunda durumu destekleyemediği vakalar aldık. Kişinin uzun süre fiziksel veya psikolojik şiddete maruz kaldığı vakalar ne yazık ki nadir değildir.

Örnek verebilir misiniz?
Bu durum, mağdurların aşırı korunması ve “çocuklaştırılmasından” emekli maaşlarının kötüye kullanılmasına ve ciddi psikolojik ve fiziksel istismara kadar uzanmaktadır. Suç mahalleri çok çeşitlidir ve aile ortamını, kurumları ve hatta eğlence merkezlerini içerir. Örneğin, mağdurun evdeki bir oda arkadaşı tarafından taciz edildiği ve evin ancak uzun bir süre sonra failin eylemlerini tespit edip bildirdiği bir vakada cezai suçla ilgilenmek zorunda kaldım.

Bu kadar az sayıda mağdurun mağdur danışma merkezlerine başvurmasını nasıl açıklıyorsunuz?
Büyük bir karanlık alan vardır. Bozukluğun ciddiyetine ve istismarın türüne bağlı olarak, etkilenenler olayları kategorize edememekte veya yardım arayamamaktadır. Buna ek olarak, mağdurlar genellikle bir bağımlılık ilişkisi içindedir. Şiddet aile veya bakım sisteminden kaynaklanıyorsa, mağdurun bakıcılarına karşı harekete geçmesi zordur. Öte yandan, bu istismarların dışarıdan fark edilmesi genellikle çok uzun zaman alır, çünkü bunlar gizli, sözde korunan bir ortamda gerçekleşir. Bağlanma figürüne yönelik bir şiddet şüphesi varsa, bu şüphenin bildirilmesi de çok zordur. Bu, çok mahrem ve kişisel bir alana izinsiz giriş anlamına gelir ve şüphe doğrulanmasa bile sistemde büyük bir huzursuzluğa neden olabilir.

Bunu değiştirmeye nereden başlardınız?
Kurumlarda ve sağlık sektöründe çalışan kişiler için hedefe yönelik eğitim ve farkındalık artırma kampanyalarına ihtiyaç vardır. Buna bakım evleri, eğitim merkezleri ve psikiyatri kliniklerindeki personel, vasiler, bakıcılar ve doktorlar dahildir. İdeal olarak, hedefe yönelik farkındalık yaratma yoluyla istismar vakaları daha iyi fark edilebilir. Buna ek olarak, şüpheli durumlarda başvurulabilecek ve ilgili kişinin davranışını veya durumu sınıflandırmada destek sağlayabilecek uzmanlaşmış bir danışmanlık merkezinin olması yararlı olacaktır.

Cinsiyet Eşitliği ve Çeşitlilik Departmanı Basel-Stadt

Evelyne Sturm Engelli Hakları Uzmanlık Birimi’ni de içeren Eşitlik ve Çeşitlilik Departmanı’nın başındadır. Kısa bir süre önce Toplumsal cinsiyet eşitliği planı 2024-2027 yayınlanmıştır. “Şiddet ve güvenlik” eylem alanında şu tedbirden bahsedilmektedir: “Aile içi şiddet ve cinselleştirilmiş şiddet bağlamında engelli kişilerin durumunun ele alınması ve eylem önerilerinin formüle edilmesi.”

Eşitlik planının geliştirilmesi sırasında çok sayıda paydaş grubu ile temas halindeydiniz. Engellilerin durumuna ilişkin tedbirin formüle edilmesine hangi ifadeler yol açtı?
Eşitlik planını geliştirirken, planın tüm eylem alanlarında farklı grupların özel kaygılarını ve çoklu ayrımcılığı dikkate almak bizim için önemliydi. Bu nedenle, durumu analiz ederken en başından itibaren kesişimsel örtüşmelere özellikle dikkat ettik. Bu, insanların aynı anda farklı özellikler temelinde ayrımcılığa uğradığı ve bu ayrımcılık biçimlerinin etkileşim içinde olabileceği anlamına gelmektedir. Çeşitli çalışmalar, engellilere yönelik şiddetin, toplumsal cinsiyet perspektifinden de ele alınması gereken bir toplumsal cinsiyet eşitliği sorunu olduğunu açıkça göstermektedir. Planın geliştirilmesinde bu ihtiyaç fark edilmiş ve buna uygun bir tedbir dahil edilmiştir.

Bu tedbirin amacı nedir? Hangi özel adımlar gereklidir?
Amaç, konuyu aile içi şiddet ve cinselleştirilmiş şiddet alanındaki mevcut damarlara entegre etmektir. İlk adımda, mevcut araştırma bulgularını ve önerilerini tartışacağız. Çeşitli alanlarda eylem önerileri bu temelde türetilecektir. Basel-Stadt kantonunda, yönetimin ve sivil toplumun çeşitli uzmanlık alanlarından delegelerin birlikte çalıştığı yuvarlak masa toplantıları ile başarılı bir şekilde çalışıyoruz.

Çocuk, Gençlik ve Engelli Hizmetleri Ofisi Basel-Landschaft

Sandra Janett Engelli Hizmetleri departmanında, Sosyal Yardımlar ve Denetim bölümünde çalışmaktadır.

Engelli veya bakıma muhtaç kişilere yönelik kurumlara ruhsat veriyorsunuz.  Engelli veya bağımlı kişilere yönelik şiddetin önlenmesini sağlamak için hangi koşulları uyguluyorsunuz?
Sandra Janett: “Cinsel şiddet odaklı şiddetin önlenmesine ilişkin yönetmelik” uyarınca, Basel-Landschaft kantonundaki engelli hizmetleri sağlayıcıları, (cinsel) şiddetin önlenmesi ve (cinsel) şiddete yaklaşım için kuruma özgü bir konsept geliştirmekle yükümlüdür. Bu konseptin uygulanması, Çocuk, Gençlik ve Engelli Hizmetleri Dairesi (AKJB) tarafından yapılan düzenli denetim ziyaretlerinin bir parçası olarak kontrol edilir.

Dahili raporlama merkezleri ve koruma konseptleri ile ilgili ne gibi niteliksel gereksinimleriniz var?
Kuruluşa özgü konsept ve kurumlar için asgari kalite gereklilikleri oldukça kapsamlıdır. Gerekliliklerin ayrıntılı bir listesi “Şiddetin Önlenmesine Dair Yönetmelik “te yer almaktadır. Yönetmeliklere göre, kurum içi irtibat kişileri atanırken, bu kişilerin hem erkek hem de kadın olmasına dikkat edilmelidir. BL kantonundaki engelli hizmet sağlayıcıları ayrıca, operasyonel yönetimden ve sponsor kuruluştan bağımsız olan ve engelli bir kişinin veya yasal temsilcisinin başvurabileceği bir irtibat noktası belirlemekle yükümlüdür. Böyle bir irtibat noktası için irtibat kişileri, özellikle birden fazla tesisi olan sponsor kuruluşlar söz konusu olduğunda, sponsor kuruluşlar tarafından tesisler arası bir temelde atanabilir. Ya da IG PRIKOP’un (Psikiyatri Özel Koordinasyonu) ombudsmanlık ofisi ve Basel’deki Sosyal Girişimler Birliği (SUbB) ile işbirliği içinde organize edilebilirler. Şikayetler için irtibat noktaları ayrıca bir kadın ve bir erkeği irtibat kişisi olarak atamaya özen gösterir.

Şiddete maruz kalan engelli kişilerin çok azının bir mağdur danışma merkezine başvurmasını nasıl açıklıyorsunuz?
Bunu daha iyi anlamak için, nedenler hakkında daha fazla bilgi edinmek üzere doğrudan etkilenen kişilerle iletişime geçilmesi tavsiye edilir. Etkilenen kişilerin başvurabileceği çeşitli iletişim merkezleri ve irtibat noktaları da bulunmaktadır.   

Mağdur destek merkezleri, mağdurlar tarafından daha sık başvurulabilmeleri için ne yapabilirler?
Bir olasılık, mağdur destek merkezlerinin hizmetleri hakkındaki bilgileri artırması olabilir. Bilgiler basit ve kolay bir dille erişilebilir olmalıdır. Açıklayıcı videolar da anlayışı teşvik eder. Mağdur destek merkezi ile SUbB ve engelli bireylerin öz savunuculuk grupları arasındaki işbirliği, bilgi ve anlayışı güçlendirmek için uygun olabilir.