Basel-Landschaft Kantonu İstanbul Sözleşmesi’nin uygulanmasında ne kadar yol kat etti?

Alexa Ferel: Kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddet, cinsiyete özgü güç istismarının eski ve hala tabu olan bir biçimidir. Yakın ilişkilerde kadınlara yönelik şiddetin İsviçre’de de ciddi bir sorun olduğu gerçeği, 1990’ların sonunda İsviçre çapında yapılan ilk karanlık saha çalışmasıyla ortaya konmuştur (Gillioz Lucienne ve ark. 1997). Aile içi şiddeti durdurmak, mağdurları korumak ve failleri kovuşturmak o zamandan beri BL Aile İçi Şiddete Müdahale Merkezi‘nin hedefleri olmuştur. Ve bir hükümet konseyi komisyonu olan aile içi şiddete karşı çalışma grubumuz, 20 yılı aşkın bir süredir bir “yuvarlak masa” olarak ilgili ağları sağlamaktadır. Son yıllarda, mağdurların korunmasını iyileştirmeye yönelik önemli yasal temeller kanton ve ulusal düzeyde yürürlüğe girmiştir. Basel kantonlarındaki mağdur destek merkezleri ve kadın sığınma evleri şiddet mağdurları için vazgeçilmez kurumlardır. Şiddet uygulayanlara yönelik eğitim programları da yıllardır mağdurların korunmasının önemli bir parçası olmuştur.

Kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddetle mücadele için sadece İstanbul Sözleşmesi’nin (IC) yürürlüğe girmesinden bu yana çalışmıyoruz. Ancak IK, önleme, mağdurların korunması ve kovuşturmanın daha da tutarlı ve ağ bağlantılı bir şekilde teşvik edilmesi için mükemmel bir ek araçtır – kesinlikle kullanmak istediğimiz ve kullanmamız gereken bir fırsat.

Baselland’da halihazırda hangi özel önlemler alındı?

IC’nin uygulanmasına 2019 yılında bir ilk envanter ile başlanmıştır. Basel-Landschaft Kantonu, aile içi şiddeti önlemek ve sonuçlarıyla mücadele etmek için temelde iyi müdahale yapılarına ve müdahale araçlarına sahiptir. Bununla birlikte, IC’nin çeşitli alanlarında eyleme geçme ihtiyacı da vardı, bu nedenle müdürlükler arası bir proje grubu kuruldu. Proje grubu ilk aşama için dört temel alanda tedbirler tanımlamıştır. Bu temelde Basel-Landschaft kanton hükümeti programı 2020 yılında uygulamaya karar verdi. Yaklaşık iki yıl sonra, tedbirlerin uygulanmasına ilişkin rapor, ilk aşama, 2022, Basel-Stadt kantonu ile birlikte şiddetten etkilenen kadın ve çocuklar için sığınma evlerinin sayısının artırıldığını göstermektedir. Yakın partner şiddeti uygulayanlara yönelik çalışmalardaki boşluk, yabancı dil bilen ve şiddet uygulayan kadınlara yönelik yeni hizmetlerle kapatılmıştır. Aile içi şiddetin tanıkları olarak etkilenen çocukların durumuna ilişkin farkındalığı artırmak için önemli bilgiler edinilmiş ve bu bilgiler profesyonellere rehber olarak sunulmuştur. Ayrıca, toplumsal cinsiyet eşitliği, şiddet içermeyen çatışma çözümü ve toplumsal cinsiyete özgü şiddet konularında okul önleme programları yoğunlaştırılmıştır. Bu odak noktaları, sorumlu proje üyeleri tarafından ağ ile diyalog halinde “devam eden bir çalışma” olarak daha da geliştirilecektir.

IC’nin uygulanmasının bir sonraki aşaması için şimdi Aile İçi Şiddet Yol Haritasına odaklanıyoruz. Nisan 2021’in sonunda Konfederasyon ve kantonlar, mağdurların korunmasını sürdürülebilir bir şekilde iyileştirmek için on eylem alanında çok özel önlemler üzerinde anlaştı.

İsviçre’de uygulama konusunda ne gibi ilerlemeler kaydedildi?

Ulusal düzeyde, Federal Konsey Temmuz 2022’de İstanbul Sözleşmesinin Uygulanması için Ulusal Eylem Planını kabul etmiştir. Birleştirilmiş ve koordineli önlemler sayesinde, 2026 ortasına kadar halk arasında farkındalığın artırılması ve sorumlu alanların eğitimi ve ileri eğitiminde önemli ilerleme kaydedilecektir. Çok önemli olarak, eylem planı aynı zamanda cinselleştirilmiş şiddetin önlenmesi ve bununla mücadeleye özel bir odaklanma getirmektedir.

Sözleşmenin bir amacı da ilgili kuruluşların koordinasyonunu ve ağ oluşturmasını geliştirmektir. Burada ilerleme kaydedildi mi?

Genel olarak, IC’nin etkilenen tüm alanlar üzerinde kesinlikle büyük bir etkisi vardır. Kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddet toplumda çok daha fazla ön plana çıkmakta ve siyasi gündemde de giderek daha fazla yer almaktadır. Bu önceliklendirme ağ oluşturma çalışmalarımızı desteklemektedir. Covid-19 pandemisi, işleyen ağ yapılarına sahip olmanın ne kadar önemli olduğunu gösterdi: Kriz sırasında, “Korona Grubumuz” ile kilit mağdur koruma merkezleri arasında hızlı ve kolay bir şekilde düzenli çevrimiçi toplantılar gerçekleştirebildik. Bu sayede fikir alışverişi ve ağ oluşturma sağlandı. Bu, şiddetten etkilenenlere doğrudan fayda sağlayan aktif bir ağ oluşturma örneğidir.

Networking neden bu kadar önemli?

Operasyonel düzeyde, hem şiddet uygulayanlarla hem de şiddet mağdurlarıyla çalışmak, ağ kurmadan düşünülemez – elbette her zaman etkilenenlerin rızasıyla veya yasalar çerçevesinde. Özellikle çift ilişkilerinde şiddet vakalarında kanton tehdit yönetimi adına üstlendiğimiz koruma yönetiminde ağ kurmak çok önemlidir: sığınma evleri, mağdur desteği ve ayrıca ilgili diğer kurumlarla.

Eyleme en çok nerede ihtiyaç duyuluyor? Hangi engellerin aşılması gerekiyor?

Avrupa Konseyi’nin uluslararası uzmanlar panelinin (GREVIO) önerilerinde eylem ihtiyacının açık göstergeleri bulunabilir. Geçen yıl İsviçre’de IC’nin uygulanmasını gözden geçirmiş ve İsviçre’ye tavsiyelerde bulunmuştur. Federal Konsey Kasım 2022’de bu konuda bir yorum yayınlamıştır. Diğer hususların yanı sıra, İsviçre’ye toplumsal cinsiyete özgü şiddeti daha iyi tanıması ve adlandırması ve bundan tedbirler çıkarması çağrısında bulunulmaktadır.

Bir örnek verebilir misiniz?

Aile içi şiddet bağlamında teşebbüs edilen veya tamamlanan kadın cinayetlerinin neredeyse her zaman ayrılık dönemlerinde veya bir eşin ayrılma arzusuyla bağlantılı olarak meydana geldiğini biliyoruz. Şiddetli kıskançlık genellikle suçun nedeni olarak gösterilmektedir. Bu tür önemsizleştirici gerekçeleri sorgulamalıyız. Çünkü bu, yıkıcı bir sahiplik iddiası, yıkıcı kontrol ve baskı, en kötü durumda ise sırf ayrılmak istediği için bir eşin öldürülmesi ile ilgilidir. Bu nedenle yapısal olarak, örneğin şiddeti teşvik eden rol algılarına karşı koyarak daha fazla eşitlik için çalışmalıyız. Operasyonel olarak, ayrılık öncesinde, sırasında ve sonrasında psikolojik türler de dahil olmak üzere aile içi şiddete her zaman öncelik vermeli ve koruyucu önlemler sağlamalıyız. Bu gibi durumlarda kantonal tehdit yönetimi, disiplinler arası ve kurumlar arası ağ oluşturma ve işbirliğine önemli bir katkı sağlayabilir.

Nerede daha fazla iyileştirme fırsatı görüyorsunuz?

Her düzeyde daha fazla gelişim için harekete geçilmesi gerekmektedir ve Konfederasyon ile kantonların stratejik planlarında halihazırda birçok tedbir bulunmaktadır. Tedbirlerin uygulanması genel olarak kantonların sorumluluğundadır. Federalizmin aşılamaz bir engel haline gelmemesini sağlamak için, sadece kantonlar arasında değil, kantonlar arasında da iyi bir işbirliği ağı kurulması gerekmektedir.